مرخصی بدون حقوق

مرخصی بدون حقوق چیست

در پاسخ به این پرسش که مرخصی بدون حقوق چیست، می توان بیان نمود که مرخصی بدون حقوق به معنای عدم حضور فرد در محل کار برای مدتی مشخص بدون دریافت حقوق و مزایا است. این نوع مرخصی برخلاف مرخصی استحقاقی، با قطع موقت رابطه مالی میان کارگر یا کارمند و کارفرما یا دستگاه اجرایی همراه می باشد. استفاده از مرخصی بدون حقوق تنها با موافقت کتبی مسئول مربوطه امکان پذیر بوده و شرایط آن در قوانین مختلف متفاوت است. از جمله این تفاوت ها، تفاوت میان قانون کار و قانون مدیریت خدمات کشوری است.

در قانون کار، مرخصی بدون حقوق در ماده ۷۲ پیش بینی شده است که بر اساس آن، کارگر می تواند با توافق کتبی کارفرما برای مدت مشخصی از مرخصی بدون حقوق استفاده کند. مدت زمان این مرخصی با توافق طرفین تعیین شده و هیچ سقف قانونی خاصی برای آن مقرر نشده است. بازگشت به کار نیز پس از پایان مدت مرخصی مشروط به موافقت کارفرما خواهد بود. بنابراین، این نوع مرخصی کاملا توافقی و وابسته به نظر کارفرماست.

در قانون مدیریت خدمات کشوری، ضوابط دقیق تری برای مرخصی بدون حقوق کارکنان دولت در نظر گرفته شده است. بر اساس ماده 84 این قانون، مدت مرخصی بدون حقوق حداکثر سه سال در طول دوران خدمت است و فقط در صورت وجود شرایط خاص از جمله ادامه تحصیل یا رسیدگی به امور خانوادگی قابل اعطا می باشد. همچنین اعطای مرخصی بدون حقوق مستلزم پیشنهاد واحد سازمانی و تایید مرجع قانونی صلاحیت دار می باشد.

برای عضویت در صفحه اینستاگرام ما کلیک کنید

مدت زمان مرخصی بدون حقوق

در قانون کار، شرایط اخذ مرخصی بدون حقوق به صورت توافقی میان کارگر و کارفرما تعیین می شود و قانون الزام مشخصی برای آن وضع نکرده است. مهم ترین شرط استفاده از این نوع مرخصی، جلب موافقت کتبی کارفرما و تعیین مدت زمان آن در همان توافق اولیه است. در عمل، این نوع مرخصی بیشتر برای موارد خاص مانند رسیدگی به امور خانوادگی یا سفرهای طولانی مدت درخواست می شود. لازم به ذکر است که در مدت مرخصی، رابطه کاری به حالت تعلیق درمی آید ولی قطع نمی شود. در قسمت زیر، به توضیح مدت زمان مرخصی بدون حقوق در قانون کار و قانون مدیریت خدمات کشوری پرداخته می شود:

 

در قانون کار، مرخصی بدون حقوق با توافق کتبی بین کارگر و کارفرما امکان پذیر است و مدت زمان آن به صورت مشخص در قانون تعیین نشده است. به عبارت دیگر، مدت این مرخصی بر اساس توافق طرفین و شرایط خاص هر مورد تعیین می شود. لازم به ذکر است که در طول مدت مرخصی بدون حقوق، قرارداد کار به حالت تعلیق در می آید و پس از پایان مرخصی، کارگر به شغل قبلی خود بازمی گردد. همچنین، شرایط بازگشت به کار باید به صورت کتبی میان کارگر و کارفرما تعیین شود.

 

قانون مدیریت خدمات کشوری، مرخصی بدون حقوق برای کارمندان دولت با محدودیت های مشخصی همراه است. بر اساس ماده ۸۴ این قانون، کارمندان دستگاه های اجرایی می توانند در طول مدت خدمت خود، با موافقت دستگاه مربوطه، حداکثر سه سال از مرخصی بدون حقوق استفاده نمایند. در صورتی که کسب مرخصی بدون حقوق برای ادامه تحصیل در مقاطع تحصیلی بالاتر از کارشناسی ارشد باشد، این مدت می تواند حداکثر تا دو سال افزایش یابد. اعطای این مرخصی مستلزم پیشنهاد واحد سازمانی و تایید مرجع قانونی صلاحیت دار می باشد. هم چنین، کارمندان زن که همسر آن‌ ها در ماموریت به سر می برند، می‌ توانند تا پایان ماموریت حداکثر به مدت شش سال از مرخصی بدون حقوق استفاده نمایند.

شرایط اخذ مرخصی بدون حقوق

در قانون کار، شرایط اخذ مرخصی بدون حقوق به صورت توافقی میان کارگر و کارفرما تعیین می شود و قانون الزام مشخصی برای آن وضع نکرده است. مهم ترین شرط استفاده از این نوع مرخصی، جلب موافقت کتبی کارفرما و تعیین مدت زمان آن در همان توافق اولیه است. در عمل، این نوع مرخصی بیشتر برای موارد خاص مانند رسیدگی به امور خانوادگی یا سفرهای طولانی مدت درخواست می شود. لازم به ذکر است که در مدت مرخصی، رابطه کاری به حالت تعلیق درمی آید ولی قطع نمی شود.

در قانون مدیریت خدمات کشوری، شرایط دریافت مرخصی بدون حقوق با محدودیت ها و ضوابط خاصی همراه است. این نوع مرخصی تنها در شرایطی مانند ادامه تحصیل، انجام ماموریت همسر در خارج از کشور یا بیماری خاص با تایید مراجع پزشکی مجاز است. اعطای مرخصی منوط به پیشنهاد واحد اداری و تصویب مقام مجاز در دستگاه اجرایی مربوطه است. در صورت پذیرش درخواست، کارمند مجاز به استفاده از مرخصی بدون حقوق تا سقف قانونی خواهد بود. شرایط استفاده از مرخصی بدون حقوق در موارد خاص و با رعایت ضوابط مشخص امکان پذیر است. در قسمت زیر، شرایط اخذ مرخصی بدون حقوق ارائه شده است:

اتمام مرخصی های استحقاقی: در صورتی که فرد تمامی روزهای مرخصی استحقاقی خود را استفاده کرده باشد ولی همچنان نیاز به مرخصی داشته باشد، می تواند مرخصی بدون حقوق درخواست کند.

پایان دوره مرخصی استعلاجی: چنانچه کارمند به بیماری غیرصعب العلاج مبتلا شده باشد و از چهار ماه مرخصی استعلاجی استفاده کرده باشد، پس از آن امکان درخواست مرخصی بدون حقوق وجود دارد.

همراهی با همسر مامور: در صورتی که همسر فرد در ماموریت خارج از محل سکونت یا کشور قرار داشته باشد، امکان همراهی و استفاده از مرخصی بدون حقوق برای متقاضی فراهم است.

ادامه تحصیلات: چنانچه فرد قصد ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر را داشته باشد، می تواند با ارائه مدارک لازم، تقاضای مرخصی بدون حقوق نماید.

کارکنان دوره آزمایشی: در شرایط خاص و با رضایت کارفرما، کارکنانی که در دوره آزمایشی هستند نیز می توانند تا سقف دو ماه از مرخصی بدون حقوق بهره مند شوند.

با توجه به موارد یادشده، مرخصی بدون حقوق ابزاری انعطاف پذیر برای پاسخگویی به نیازهای خاص کارکنان در شرایط ویژه محسوب می شود. با این حال، بهره مندی از این نوع مرخصی مستلزم رعایت مقررات قانونی، ارائه مستندات معتبر و اخذ موافقت از مراجع ذی ربط است. آشنایی دقیق با شرایط و محدودیت های مرخصی بدون حقوق، به کارکنان کمک می کند تا در مواقع ضروری از این امکان به درستی و در چهارچوب قانون استفاده کنند.

برای عضویت در کانال تلگرام ما کلیک کنید

مراحل اخذ مرخصی بدون حقوق

فرآیند اخذ مرخصی بدون حقوق مستلزم طی مراحل مشخصی است که با پایان یافتن مرخصی های استحقاقی آغاز می شود. در توضیح مراحل اخذ مرخصی بدون حقوق، می بایست بیان نمود که افراد متقاضی باید ابتدا از تمامی مرخصی های با حقوق خود استفاده کرده باشند تا بتوانند درخواست مرخصی بدون حقوق ارائه دهند. در مرحله بعد، باید نیاز فرد به این مرخصی به صورت مستند و منطقی به کارفرما یا مقام مسئول اثبات شود. این ضرورت ممکن است شامل دلایلی مانند ادامه تحصیل، مسائل خانوادگی یا شرایط خاص پزشکی باشد.

پس از تایید اولیه، فرد موظف است درخواست رسمی خود را به صورت مکتوب تسلیم نماید. این درخواست باید شامل اطلاعات هویتی، علت مرخصی، تاریخ شروع و پایان آن و سایر جزئیات مرتبط باشد. بررسی درخواست توسط مدیر مافوق یا مسئول منابع انسانی انجام شده و در صورت موافقت، مرخصی ثبت و اعمال می گردد. لازم به ذکر است که تمامی این مراحل، مطابق مقررات داخلی و چارچوب قانونی سازمان طی می شود.

دوران مرخصی بدون حقوق از نظر مالی و بیمه ای نیز تبعات خاص خود را دارد. از آنجا که در این مدت حقوقی به فرد پرداخت نمی شود، محاسبه مالیات بر درآمد نیز منتفی خواهد بود. همچنین، پرداخت حق بیمه از سوی کارفرما متوقف می شود، مگر اینکه فرد بخواهد با پرداخت شخصی، سابقه بیمه ای خود را حفظ کند. آگاهی از این آثار، در تصمیم گیری افراد برای استفاده از این نوع مرخصی نقش مهمی دارد.

بخشنامه مرخصی بدون حقوق وزارت کار

بخشنامه شماره ۲۵۳۸۱۴ مورخ ۹ بهمن ۱۴۰۱ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، با هدف ایجاد وحدت رویه در خصوص مرخصی بدون حقوق کارگران صادر شده است. این بخشنامه تاکید می کند که مرخصی بدون حقوق، به عنوان یکی از مصادیق تعلیق قرارداد کار محسوب می شود و در این مدت، کارگر حقوق و مزایایی دریافت نمی کند. همچنین، کارفرما در این دوره ملزم به پرداخت حق بیمه به سازمان تامین اجتماعی نیست.

بر اساس این بخشنامه، مدت مرخصی بدون حقوق با توافق کتبی بین کارگر و کارفرما تعیین می شود. اگرچه ماده ۱۶ قانون کار مدت این مرخصی را دو سال و در موارد تحصیلی تا چهار سال مشخص کرده است، اما بخشنامه تصریح می کند که این مدت می تواند با توافق طرفین افزایش یابد. در پایان مرخصی، کارگر موظف است حداکثر ظرف ۳۰ روز به کار بازگردد و در صورت امتناع کارفرما از پذیرش، می تواند به هیات تشخیص مراجعه کند.

 

در صورتی که کارفرما دلیل موجهی برای عدم پذیرش کارگر ارائه ندهد، هیات تشخیص حکم بازگشت به کار را صادر می کند و کارگر مستحق دریافت حق السعی دوران تعلیق خواهد بود. در غیر این صورت، اگر دلایل کارفرما موجه تشخیص داده شود، کارگر مستحق دریافت مزایای پایان کار به میزان ۴۵ روز آخرین مزد به ازای هر سال سابقه خواهد بود. این بخشنامه نقش مهمی در تبیین حقوق و تعهدات طرفین در دوران مرخصی بدون حقوق ایفا می کند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد شرایط و قوانین مرخصی بدون حقوق​​ در کانال تلگرام آشاثبت عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی آشاثبت نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی به سوالات شما عزیزان پیرامون اطلاع از شرایط و قوانین مرخصی بدون حقوق​​​ پاسخ دهند.