حسابرسی بیمه تامین اجتماعی

حسابرسی بیمه تامین اجتماعی چیست

یکی از نهادهای زیر مجموعه سازمان تامین اجتماعی، موسسه حسابرسی بیمه تامین اجتماعی می باشد. این سازمان وظایف مختلفی را بر عهده دارد که از جمله آن می توان به انجام وظایف بازرسی و امور حسابرسی بخش‌ ها و واحدهای تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی اعم از واحدهای ستادی، شعب، بیمارستان‌ ها و واحدهای درمانی، مراکز اسناد پزشکی طرح‌ های عمرانی، شرکت‌ ها و سایر واحدهای تابعه اشاره نمود. 

در پاسخ به این پرسش که حسابرسی بیمه تامین اجتماعی چیست، می توان چنین پاسخ داد که از آن جایی که کلیه شرکت ها و افراد حقوقی موظف به پرداخت حق بیمه کارکنان خود مطابق با قانون کار و قانون تامین اجتماعی می باشند، موسسه حسابرسی بیمه تامین اجتماعی، از سوی این سازمان مکلف شده است که به بررسی دفاتر قانونی شرکت ها (شرکت هایی که دارای پرونده بیمه در سازمان بیمه تامین اجتماعی هستند)، به صورت دوره ای اقدام نموده تا از رعایت قوانین و مقررات مربوطه توسط شرکت یا موسسات مزبور مطمئن گردد.

بنابراین، حسابرسی بیمه تامین اجتماعی به معنی بازدید و بررسی دفاتر قانونی شرکت ها توسط موسسه حسابرسی بیمه تامین اجتماعی به منظور مطابقت این دفاتر با قانون بیمه تامین اجتماعی و اطمینان از پرداخت حق بیمه کارکنان شرکت های مزبور می باشد. موسسه حسابرسی بیمه تامین اجتماعی، تنها مرجع سازمان تامین اجتماعی جهت انجام امور حسابرسی اعم از حسابرسی داخلی، حسابرسی عملیاتی، بازرسی دفاتر قانونی و... می‌ باشد.

ماده 47 قانون بیمه تامین اجتماعی در خصوص همکاری کارفرمایان با کارشناسان موسسه حسابرسی بیمه تامین اجتماعی بیان می دارد: «کارفرمایان مکلفند صورت مزد و حقوق و مزایای بیمه‌ شدگان همچنین دفاتر و مدارک لازم را در موقع مراجعه به بازرس به سازمان در‌اختیار او بگذارند. ‌بازرسان سازمان می‌ توانند از تمام یا قسمتی از دفاتر و مدارک مذکور رونوشت یا عکس تهیه و برای کسب اطلاعات لازم به هر یک از روسا و کارمندان‌ و کارگران کارگاه و مراجع ذیربط مراجعه نمایند.

‌بازرسان سازمان حق دارند کارگاه های مشمول قانون را مورد بازرسی قرار دهند و دارای همان اختیارات و مسئولیت های مذکور در مواد 52 و 53 قانون کار‌ خواهند بود. نتیجه بازرسی حداکثر ظرف یک ماه از طرف سازمان به کارفرما اعلام خواهد شد.»

برای عضویت در صفحه اینستاگرام ما کلیک کنید

شرکتهای معاف از حسابرسی تامین اجتماعی

به طور کلی می توان بیان نمود که هدف از حسابرسی بیمه تامین اجتماعی، اطمینان از رعایت حقوق بیمه‌ ای کارکنان کارگاه‌ ها توسط کارفرمایان و اطمینان از اجرای قوانین تامین اجتماعی می باشد. در این بخش از مقاله، قصد داریم تا به موارد شمول و شرکتهای معاف از حسابرسی تامین اجتماعی بپردازیم که موارد شمول آن شامل موارد زیر می گردد:

میزان درآمدها و هزینه‌ ها

حقوق و دستمزد

تراز حساب‌ ها با دفاتر و صورت‌ های مالی

دارایی‌ های ثابت

مالیات تکمیلی

صورت کامل گردش مواد اولیه و کالا و قیمت تمام شده کالاها و خدمات

صورت کامل واردات و صادرات

خسارت‌ های شعبات و نمایندگی‌ ها

تعدیلات سنواتی

معامله‌ ها با اشخاص ثالث

با این حال با توجه به حجم بالای پرونده های قابل بازرسی در سازمان تامین اجتماعی و هم چنین مدت زمان طولانی برای بررسی حسابرسی بیمه ای، مطابق بخشنامه 1000/97/2440 مورخ 1397/03/05 سازمان بیمه تامین اجتماعی، تقاضای بازرسی واصله از شعب واحد های اجرایی، به استثنای موار ذیل، در آخرین سال مالی مورد بازرسی و ملاک عمل قرار خواهد گرفت:

در مواردی که موضوع ادعای سابقه و یا دستمزد به درخواست اشخاص مطرح باشد.

درخواست هایی که مستند به آرا مراجع قضایی و شبه قضایی و شرکت های در حال تصفیه که از سوی واحدهای اجرایی ارائه می گردد.

در صورتی که مستنداتی که به سازمان واصل گردد که بیانگر عدم اجرای قانون از جمله ماده 38 و تبصره الحاقی به آن و یا عدم اعلام واقعی دستمزد بیمه شدگان و مغایرت آن با اظهارنامه های مالیاتی باشد، درخواست بازرسی از دفاتر همراه مستندات منحصرا با تشخیص مدیر عامل سازمان تامین اجتماعی خارج از مدت مقرر مجاز خواهد بود.» 

بنابراین، به غیر از موارد قید شده در قسمت فوق، حسابرسی بیمه سازمان تامین اجتماعی، تنها شامل سال آخر مالی خواهد بود. همانطور که پیش تر بیان شد، کافرما مکلف است که همکاری های لازم را با حسابرسان و بازرسان سازمان بیمه تامین اجتماعی به عمل آورده، که در غیر این صورت مشمول جریمه خواهد گردید.

چه شرکتهای مشمول حسابرسی هستند؟

در قسمت های پیشین مقاله، به سوال حسابرسی بیمه تامین اجتماعی چیست، پاسخ داده و شرکت های معاف از حسابرسی بیمه تامین اجتماعی را معرفی نمودیم. در این قسمت از مقاله قصد داریم تا به این پرسش پاسخ دهیم که چه شرکتهای مشمول حسابرسی هستند؟ و موارد مشمول حسابرسی بیمه چگونه است؟

در پاسخ به این پرسش، می بایست بیان نمود که کلیه شرکت ها و اشخاص حقوقی قبول شده و متقاضی پذیرش در بورس اوراق بهادر مشمول حسابرسی بیمه تامین اجتماعی هستند. علاوه بر این، موسسات و شرکت‌ های موضوع بند الف و ب ماده ۷ اساسنامه قانونی سازمان حسابرسی مشمول حسابرسی هستند. از جمله موارد این مواد، می توان به شرکت های زیر اشاره کرد: 

بانک ها، موسسات و شرکت های بیمه و همچنین شرکت های دولتی و موسسات و سازمان های انتفاعی دولتی، مراکز تهیه و توزیع وابسته به‌ وزارت بازرگانی، بنیاد مستضعفان و بنیاد شهید و سایر نهادهای انقلاب اسلامی و موسسات و شرکت های تحت پوشش آن ها و شرکت ها و کارخانجات و‌ موسساتی که صرف نظر از چگونگی مالکیت سرمایه آن ها به موجب قوانین و مقررات مربوط توسط مدیریت منتخب دولت و یا تحت پوشش‌ دستگاه های اجرایی اداره می‌ شوند و سایر دستگاه های عمومی که طبق اساسنامه و مقررات مورد عمل مکلف به تعیین بازرس قانونی و انجام‌ حسابرسی می‌ باشد.

برای عضویت در کانال تلگرام ما کلیک کنید

بخشنامه حسابرسی بیمه تامین اجتماعی

همانطور که در قسمت های پیشین مقاله بیان گردید، پرداخت حقوق بیمه ای کارمندان و کارگران، از جمله مهم ترین اهداف سازمان بیمه تامین اجتماعی می باشد. به این منظور، این سازمان از طریق انجام حسابرسی بیمه، کارگران و کارمندان شرکت را شناسایی و از بهره‌ مندی آن‌ ها از مزایا و حقوق مندرج در قانون بیمه تامین اجتماعی، اطلاع خواهد یافت. به جهت آشنایی هر چه بیشتر متقاضیان با جزئیات این نوع حسابرسی، در این قسمت از مقاله قصد داریم تا دستورالعمل​ و بخشنامه حسابرسی بیمه تامین اجتماعی را مورد بررسی قرار دهیم.

در راستای انجام امور حسابرسی بیمه ای شرکت ها، سازمان بیمه تامین اجتماعی، دستورالعمل ها و بخشنامه های متعددی صادر نموده است. این بخشنامه ها حاوی اطلاعات مهمی در خصوص نحوه انجام بازرسی ها، تسهیل در رسیدگی و بازرسی از دفاتر قانونی، نحوه اولویت بندی بازرسی ها و .... می باشد. با این حال، یکی از مهم ترین این بخشنامه ها، بخشنامه ۱۰۰۰/۹۷/۲۴۴۰ مورخ ۹۷/۳/۵ می باشد که به موضوع الزام به رسیدگی بیمه نسبت به آخرین سال مالی اشاره دارد که در جدول زیر، امکان دانلود این بخشنامه و دستورالعمل حسابرسی تامین اجتماعی​ فراهم شده است.

 

در این بخشنامه و دستورالعمل که خطاب به تمامی ادارات کل تامین اجتماعی استان ها و موسسه حسابرسی تامین اجتماعی صادر شده، سازمان تامین اجتماعی؛ محدودیت بازرسی از دفاتر قانونی شرکت های بخش خصوصی را به آخرین سال مالی را تمدید کرد. رسیدگی به ادعاهای سابقه و دستمزد افراد و همچنین درخواست های مستند به آراء مراجع قضایی از این بخشنامه مستثنی هستند.

مهلت حسابرسی بیمه تامین اجتماعی

یکی از مهم ترین پرسش هایی که ممکن است برای صاحبان کسب و کار و همچین، دارندگان شرکت ها مطرح شود این است که مهلت حسابرسی بیمه تامین اجتماعی چه موقع است، یا به عبارت دیگر، سازمان بیمه تامین اجتماعی پس از گذشت چه زمانی، اقدام به حسابرسی از دفاتر قانونی شرکت ها می نماید؟

در سال های گذشته، بازرسی از دفاتر قانونی شرکت ها در بازه زمانی ده ساله صورت می گرفت و مهلت حسابرسی هر ده سال بود. این امر به این معنی است که بازرسان سازمان تامین اجتماعی هر ده‌ سال یک بار، به دفاتر قانونی شرکت ها مراجعه می نمودند و اقدام به بررسی آن ها می کردند. با این حال، از سال 97 به بعد، سازمان تامین اجتماعی با هدف تسهیل در کسب و کار و رونق اشتغال، بازرسی از دفاتر را به آخرین سال مالی شرکت ها محدود نمود.

ذکر این نکته در این میان، حائز اهمیت می باشد، در مواردی که موضوع بازرسی دفاتر قانونی مرتبط با ادعای سابقه یا دستمزد به درخواست اشخاص، مطرح باشد و همچنین درخواست هایی که مستند به آرا مراجع قضایی و شبه قضایی و شرکت های در حال تصفیه ارائه شده باشد، از موارد شمول این امر مستثنی هستند و محدودیتی از جهت زمانی، برای بازرسی دفاتر قانونی وجود نخواهد داشت.

علاوه بر این، در صورتی که مستنداتی به سازمان تامین اجتماعی واصل گردد که بیانگر عدم اجرای قانون از جمله ماده 38 و تبصره الحاقی به آن و یا عدم اعلام واقعی دستمزد بیمه شدگان و مغایرت آن با اظهارنامه های مالیاتی باشد، درخواست بازرسی از دفاتر همراه مستندات منحصرا با تشخیص مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی خارج از مدت مقرر مجاز خواهد بود.

جرایم حسابرسی بیمه تامین اجتماعی

در قسمت های پیشین مقاله، توضیحات جامع و کاملی در خصوص مفهوم و ماهیت حسابرسی بیمه تامین اجتماعی، موارد شمول و شرکتهای معاف ارائه گردید و بیان شد که جز در برخی موارد، حسابرسی بیمه تامین اجتماعی محدود به سال آخر مالی می باشد. یکی از سوالاتی که ممکن است در این میان، در ذهن برخی افراد مطرح شود این است که آیا عدم ارائه دفاتر توسط کارفرمایان، به بازرسان و حسابرسان سازمان بیمه تامین اجتماعی، مشمول جریمه خواهد شد؟

ماده 102 قانون بیمه تامین اجتماعی، به پاسخ پرسش فوق برداشته و در خصوص جرایم حسابرسی بیمه تامین اجتماعی بیان می دارد: «در صورتی که کارفرما یا نماینده او از اقدامات بازرس سازمان جلوگیری نموده یا از ارائه دفاتر و مدارک مربوط و تسلیم رونوشت یا‌ عکس آن ها به بازرس خودداری کند، به جزای نقدی از یک تا بیست میلیون ریال محکوم خواهد شد. گزارش بازرسان سازمان در این خصوص در حکم‌ گزارش ضابطین دادگستری است.»

همچنین، به موجب ماده 103 همین قانون، کارفرمایانی که عمدا وجوهی زائد بر میزان مقرر در این قانون به عنوان حق بیمه از مزد یا حقوق و مزایای بیمه‌ شدگان برداشت نمایند‌، علاوه بر الزام به استرداد وجوه مذکور به حبس جنحه‌ای از ۶۱ روز تا شش ماه محکوم خواهند شد. در صورتی که کارفرما شخص حقوقی (شرکت) باشد، مسئولیت های جزایی مقرر، متوجه مدیر عامل شرکت یا هر شخص دیگری‌ خواهد بود که در اثر فعل یا ترک فعل و موجبات ضرر و زیان سازمان یا بیمه‌ شدگان فراهم شده است.

نحوه حسابرسی بیمه تامین اجتماعی

همانطور که در قسمت های گذشته، بیان نمودیم؛ سازمان بیمه تامین اجتماعی این اختیار را دارد که دفاتر قانونی شرکت ها را بررسی نموده تا از پرداخت حق بیمه کارگران در مهلت حسابرسی اطمینان حاصل نماید، اما شرکتهای معاف از این قاعده مستثنی هستند. در این بخش از مقاله، قصد داریم تا مراحل درخواست و آموزش نحوه حسابرسی بیمه تامین اجتماعی را ارائه نماییم.

به منظور انجام مراحل حسابرسی بیمه تامین اجتماعی، درخواست حسابرسی شرکت مزبور، از شعبه ای که پرونده شرکت در آن قرار دارد به موسسات حسابرسی تامین اجتماعی صادر می گردد. سپس این موسسات، مدارک مربوطه به شرکت را از سازمان تامین اجتماعی، درخواست می کنند یا این که خود سازمان، مدارک شرکت ها را در اختیار موسسات تامین اجتماعی قرار می دهد.

در مرحله بعدی، معمولا، فرم های مخصوصی به نام کاربرگ‌ های حسابرسی بیمه به شرکت مورد نظر ارسال شده تا اطلاعات مربوط به دفاتر قانونی و اظهارنامه های مالیاتی در آن ثبت گردد. پس از دریافت این فرم ها، شرکت موظف است که آن ها را تکمیل نموده و به شعبه ذی ربط یا موسسه ای که حسابرسی تامین اجتماعی در آنجا انجام می شود، ارسال دارد.

موسسات حسابرسی سازمان تامین‌ اجتماعی پس از بررسی مدارک و فرم های ارسالی، نتایج بررسی را به شعبه‌ای که پرونده مطالباتی شرکت در آن رسیدگی می‌شود، ارسال می‌ کنند. در مرحله آخر شعبه، حداکثر ظرف مدت 3 روز اداری پس از دریافت گزارش بازرسی دفاتر قانونی نسبت به محاسبه و صدور حکم مطالباتی، اقدام و اعلامیه را به کارفرما ابلاغ می کند.

در مواردی که کافرما به حسابرسی بیمه اعتراض دارد، پرونده خارج از نوبت در هیات‌ های تشخیص مطالبات مورد رسیدگی قرار می‌ گیرد. حق بیمه از تاریخ ابلاغ حسابرسی بیمه به کارفرما، تا 30 روز مشمول جریمه تاخیر نخواهد شد. پس از سپری شدن 30 روز و قطعی شدن بدهی، ماهیانه 2 درصد جریمه تاخیر در پرداخت به شرکت تعلق می گیرد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد مهلت و موارد شمول حسابرسی بیمه تامین اجتماعی در کانال تلگرام آشاثبت عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی آشاثبت نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی به سوالات شما عزیزان پیرامون مهلت و موارد شمول حسابرسی بیمه تامین اجتماعی پاسخ دهند.